( شاخص تأثیرگذاری)

IF چیست؟ چگونه محاسبه می‌شود؟ چگونه از IF یک مقاله در نشریات اگاه شویم؟؟

برای پاسخ به این سوالات در ادامه با ما همرا باشید

تاریخچه

در سال 1960 یوجین گارفیلد، مؤسسه‌ی اطلاعات علمی (ISI شاخص تأثیرگذاری یا ایمپکت فاکتور) را معرفی و پایه‌گذاری کرد. از آن سال به بعد، این شاخص برای تمام مجلات و نشریات معتبر محاسبه می‌شود و شاخص مناسبی برای سنجش اعتبار نشریات به‌شمار می‌رود. این فاکتور، معیار بسیار مناسبی برای درک ارزش و اعتبار یک نشریه در زمینه‌ی پژوهشی به حساب می‌آید و قابلیت مقایسه‌ با سایر نشریات را دارد.

. IF چیست؟

این شاخص بیانگر میزان تأثیری است که یک مقاله در یک نشریه بر تمام مقالات و نشریات بعد از خود گذاشته است. این شاخص نشان می‌دهد که در مقالات منتشرشده، بعد از یک مقاله چند مرتبه به آن مقاله رجوع شده‌است و ضریبی است برای درک میزان ارجاع و اقتباس مقالات گوناگون منتشرشده از یک مقاله‌ی منتشرشده‌ی قدیمی‌تر.

ارجاع چیست؟

ارجاع یا اقتباس، به بیانی دیگر رفرنس‌گیری، فرآیندی است که در حین نگارش مقالات، بسیار با آن روبه‌رو هستیم. در روند نگارش مقالات، پروسه‌ای وجود دارد که در طی آن هر بخش از مقاله‌ی خود را به‌صورت نقل قولی (CITATION) از سایر مقالات می‌نویسیم. در این حین باید به مقالات گوناگون سر بزنیم، آن‌ها را مطالعه کنیم، بخش مدنظرمان را از داخل آن استخراج و در مقاله از آن اقتباس کنیم. به فرآیند استفاده از مطالب نشریات و مقالات گذشته‌ی دیگر در مقاله‌ی جدید خودمان، ارجاع یا رفرنس‌گیری گفته‌می‌شود.

ا. IF چگونه محاسبه می‌شود؟

هر ساله نشریاتی که زیر مجموعه‌ی ISI در Web of Science قرار گرفته‌اند، بررسی می‌شوند و توسط مؤسسه‌‌ی تامسون رویترز مورد ارزیابی قرارمی‌گیرند. با توجه به میزان ارجاع محققان و پژوهشگران به هر مقاله و میزان اقتباس و رفرنس‌دهی، برای هر نشریه و مجله ضریبی کمّی را مشخص و تعیین‌می‌کنند که نشان‌دهنده‌ی میزان اثرگذاری یک مقاله یا نشریه در سال‌های اخیر بوده‌است. لازم به ذکر است که این ضریب تنها برای ژورنال‌های ISI محاسبه خواهد شد. ضریب عددی این شاخص برای یک نشریه در یک سال معین، از تقسیم مقدار عددی تعداد مقالات ارجاع‌شده به مقالات منتشرشده توسط آن نشریه در دو سال قبل، بر روی مقدار عددی تمام مقالات منتشرشده توسط آن نشریه در همان بازه به‌دست می‌آید.

شیوه‌ی اعتبارسنجی مقالات ISI از طریق شاخص IF
این شاخص برای یک مقاله یا نویسنده محاسبه نمی‌شود بلکه تمام اقتباس‌های انجام‌گرفته به یک نشریه را در محاسبات خود اعمال می‌کند؛ به همین علت است که تمام محققان، دانشجویان و پژوهشگران همواره سعی می‌کنند که مقالات خود را درنشریه‌ای به‌چاپ برسانند که بیشترین IF را داشته‌باشد تا مقالاتشان از ارزش بالاتری برخوردار شود. همین امر می‌تواند سبب بالابردن میزان اعتبار فردی برای نویسنده و اعتبار پژوهشی برای نوشته‌ی او شود. هرچه شاخص اثرگذاری یک نشریه که در حال چاپ مقاله‌ی خود در آن هستیم بالاتر باشد، بی‌تردید ارزش نوشته‌های ما نیز بالاتر خواهد رفت.

جزئیاتی راجع به IF

ضریب اثرگذاری یا IF، شاخص مناسبی برای تعیین ارزش مقالات یک نشریه است ولی برای تخمین ارزش یک‌به‌یک مقالات، مقیاس نامناسبی است. امکان دارد در یک نشریه مقدار ارجاع و اقتباس به یک مقاله به شدت بالا باشد که این نشان از اعتبار خوب نوشته دارد ولی به این معنا نیست که تمام مقالات آن نشریه دارای این سطح از اعتبار و ارزش هستند. در هر نشریه وجود چند مقاله‌ی قدرتمند و با ارزش باعث افزایش مقدار ضریب این شاخص می‌شود.

چگونه از IF یک مقاله یا نشریه آگاه شویم؟

برای اطلاع از مقدار IF یک ژورنال یا نشریه، تنها کافیست به وب‌سایت آن نشریه مراجعه کنیم. با رجوع به وب‌سایت‌های معتبر نیز می‌توان از صحت و درستی شاخص اثرگذاری یک نشریه مطلع شد. از این وب‌سایت‌ها می‌توان به SCIMAGOJR ، BIOXBIO و CITEFACTOR اشاره‌کرد.

خلاصه‌ای درباره‌ی IF

به‌عنوان معیاری برای سنجش میزان اعتبار مجلات و تخمین ارزش نشریات، می‌توان از این شاخص فاکتوری استفاده کرد. همچنین باید در نظر داشت که تنها به استناد این شاخص نمی‌توان ارزش یک نوشته یا نشریه را مشخص کرد و برای سنجش بهتر هر اثر، پایگاه و نشریه به داده‌های بیشتری نیازمندیم؛ به این منظور شاخص‌های دیگری را همراه با IF درنظر می‌گیریم.

نویسنده: وحید محمدزاده‌امیر
ویراستار: فاطمه دهقان

منبع