میگرن و درمان آن

مقدمه

میگرن ، نوعی اختلال عصبی است که با ایجاد تحریک‌‌پذیری بیش از حد در نقاط خاصی از مغز، مشخص ‌‌‌می‌شود. درد میگرن به صورت درد شدید و ضربان‌‌دار، در ناحیه‌‌ی خاصی از سر ایجاد ‌‌می‌شود. میگرن در زنان، بیشتر از مردان مشاهده‌‌ ‌‌می‌‌شود. میگرن به عنوان یک بیماری ناتوان‌‌کننده شناخته ‌‌می‌شود زیرا فرد به علت داشتن سردردهای شدید و حساس شدن نسبت به محرک‌‌ها، قادر به انجام فعالیت‌‌های روزانه‌ی خود نخواهد بود.

از جمله علائمی که همراه با سردرد میگرنی ‌‌می‌توانند بروز پیداکنند: حالت تهوع، استفراغ و حساس شدن به نور و صدا ‌‌می‌باشند. هرچند تاکنون، هیچ‌‌کس از منشاء میگرن مطمئن نیست، اما به ‌گفته‌‌ی برخی از محققان، منشاء میگرن ممکن است ارثی باشد و با ژن‌‌هایی که فعالیت برخی از سلول‌‌های مغزی را کنترل‌‌ می‌کنند، مرتبط باشد.

زمانی که یکی از سلول‌‌های مغزی برانگیخته ‌‌می‌شود، اعصاب مغزی تحریک شده و به دنبال آن، مواد شیمایی از پایانه‌‌های عصبی به خون وارد ‌‌می‌شوند. آزاد شدن مواد شیمیایی در خون، منجر به متورم شدن رگ‌‌های خونی در سطح مغز ‌‌می‌شود. متورم شدن رگ‌‌های خونی مغز، سبب بروز سیگنال‌‌های درد ‌‌می‌شوند؛ این سیگنال‌های درد توسط رگ‌های خونی به ساقه‌‌ی مغز فرستاده ‌‌می‌شوند تا در آنجا اطلاعات درد، پردازش شوند. دردهای میگرنی اغلب در اطراف چشم‌‌ها یا شقیقه‌‌ها احساس ‌‌می‌شوند. علاوه‌‌براین، در ناحیه‌‌ی سینوس صورت، فک و گردن دردهای میگرنی ممکن است بروز پیدا کنند.

محرک‌های میگرن در هر فرد متفاوت هستند. انواع محرک‌های رایج در افراد شامل: برخی غذاها، نوشیدنی‌‌ها، روشنایی زیاد، برخی از بوها و عطرها و استرس ‌‌می‌باشند. معمولا شایع‌‌ترین زمان شروع سردردهای میگرنی، ساعت ۶ صبح گزارش شده است.

انواع میگرن

میگرن انواع مختلفی دارد: میگرن خاموش، نوعی از میگرن است که بدون سردرد رخ ‌‌می‌دهد ولی با سایر علائم مرتبط با میگرن همراه ‌‌می‌باشد.

نوع دیگر میگرن، میگرن چشمی یا نوری است. این نوع میگرن معمولا باعث ایجاد اختلالات بینایی ‌‌می‌شود و با سردردهای میگرنی همراه است.

میگرن همی‌‌پلژیک یا نیمه‌‌فلجی، نوعی نادر از میگرن است که علائمی مثل تب، ضعف‌‌های طولانی‌ مدت، تشنج و کما را ایجاد ‌‌می‌کند. همچنین علائم عصبی مانند از دست دادن حافظه و حواس‌‌پرتی ممکن است ایجاد شوند و تا ماه‌‌ها پس از بهبودی فرد، همچنان ادامه داشته باشند. در برخی موارد ممکن است افراد مشکلات دائمی همچون عدم هماهنگی در حرکات، حرکات غیرارادی چشم و ناتوانی ذهنی خفیف یا شدید را تجربه کنند.

میگرن دهلیزی، با سرگیجه همراه است و ممکن است منجر به عدم تعادل در فرد بیمار بشود. حالت تهوع و استفراغ از دیگر علائم شایع در این نوع میگرن ‌‌می‌باشند.

نوعی خاص از میگرن وجود دارد که هیچ ارتباطی با نواحی سر ندارد. این نوع میگرن، میگرن شکمی است که در کودکان با دردهای پراکنده‌‌ی شکمی، بیشتر دیده‌‌ می‌شود. به علت وجود شباهت بسیار زیاد در الگوها و محرک‌‌های این دردهای شکمی با دردهای میگرنی، دانشمندان به این دردهای شکمی نیز میگرن ‌‌می‌گویند. برخی بزرگسالان نیز ممکن است میگرن شکمی را تجربه کنند.

چه عواملی شما را در معرض خطر ابتلا به میگرن قرار ‌‌‌می‌دهند؟

یکی از این عوامل، مربوط به سن افراد ‌‌‌می‌باشد. معمولا در سنین ۱۰ تا ۴۰ سالگی، افراد سردردهای میگرنی را تجربه ‌‌‌می‌کنند؛ هرچند نتایج تحقیقات انجام شده نشان ‌‌می‌دهند که بسیاری از زنان پس از ۵۰ سالگی، میگرن آن‌‌‌‌ها بهبود ‌‌‌می‌یابد و یا به‌طور کامل از بین ‌‌‌می‌رود و درمان ‌‌‌می‌شود. سابقه‌‌‌‌ی خانوادگی نیز در مبتلا شدن افراد به میگرن تأثیرگذار است. اگر یکی از والدین سابقه‌‌ی سردردهای میگرنی را داشته باشد، احتمال ابتلای فرزندان آن‌‌‌‌‌‌ها ۵۰٪ است و اگر هر دو والدین سردرد میگرنی داشته باشند، احتمال ابتلای فرزندان آن‌‌‌‌ها تا ۷۵٪ افزایش ‌‌‌می‌یابد. عوامل دیگری مثل افسردگی، استرس، اختلال دوقطبی، اختلالات خواب و‌صرع ‌‌می‌توانند شانس افراد برای مبتلا شدن به سردردهای میگرنی را افزایش دهند. چاقی و دیابت از جمله بیماری‌‌‌‌هایی هستند که خطر ابتلا به میگرن را افزایش ‌‌‌‌می‌دهند.

بارداری و میگرن

بسیاری از زنان باردار ممکن است در طی دوران بارداری خود، سردردهای میگرنی را تجربه کنند. یکی از عواملی که منجر به ایجاد سردردهای میگرنی در د‌وران بارداری ‌‌می‌شود، تغییرات هورمونی به‌ خصوص افزایش و کاهش سطح  هورمون استروژن در خانم‌‌‌‌ها ‌است. همچنین افزایش حجم خون در سه‌ ماهه‌‌‌ی اول بارداری، از دیگر عوامل محرک میگرن ‌‌‌می‌باشد. با افزایش حجم خون، رگ‌‌‌‌ها منبسط شده و باعث ‌‌‌می‌شوند به انتهای عصبی حساس فشار وارد شود؛ درنتیجه، این عمل باعث ایجاد درد به خصوص در ناحیه‌ی اطراف سر ‌‌می‌شود. سایر عوامل محرک سردردهای میگرنی در دوران بارداری شامل: عدم داشتن خواب کافی، عدم نوشیدن آب به میزان کافی (۱۰ لیوان آب در روز)، مصرف غذاهای پرچرب و شیرین، قرار گرفتن در معرض بوهای قوی و تغییرات آب و هوایی ‌‌می‌باشند. استفاده از کمپرس سرد بر روی سر یا کمپرس گرم در اطراف گردن، ‌‌‌می‌تواند در کاهش درد مؤثر باشد.

درمان میگرن

معمولا ‌‌‌می‌توان از درمان‌‌‌‌های ‌بی‌خطر خانگی برای تسکین دردهای میگرنی استفاده کرد. برای مثال رفتن به یک اتاق تاریک و ساکت برای استراحت کردن، یک راهکار مناسب برای بهبود یافتن میگرن ‌‌‌می‌باشد. بهترین گام برای کنترل میگرن، دور بودن از محرک‌‌های آن ‌‌می‌باشد.

گاهی ا‌وقات افراد به یک پزشک متخصص مراجعه ‌‌‌می‌کنند تا با استفاده از داروها و مسکن‌‌‌‌ها، دردهای خود را کاهش دهند. هر دارو ممکن است برای فردی مؤثر باشد و برای فرد دیگر مؤثر نباشد؛ بنابراین تشخیص دادن داروی مناسب نیاز به آزمون و خطا دارد. معمولا از سه نوع دارو برای تسکین دردهای حاد ناشی از میگرن استفاده ‌‌‌می‌شود که البته تمامی آن‌‌‌‌ها باید تحت نظر پزشک متخصص تجویز شوند؛ مسکن‌‌های غیراختصاصی مثل آسپرین و ایبوبروفن، ارگوتامین‌‌ها و تریپتان‌‌ها که مسکن‌‌‌های اختصاصی میگرن هستند. تریپتان شبیه یک هورمون عصبی به نام سروتونین است که به کاهش التهاب رگ‌‌‌‌های خونی کمک ‌‌می‌کند اما در خانم‌‌‌‌های باردار استفاده از آن‌ ممنوعیت دارد. معمولا از ارگوتامین‌‌ها، داروهای ضد استفراغ و استروئیدها به عنوان جایگزین برای تریپتان‌‌ها استفاده ‌‌می‌کنند. از داروهای ضد افسردگی، تشنج و فشارخون به عنوان داروهای پیش‌گیرنده استفاده ‌‌‌می‌شود.

استفاده از دستگاه STMS که در پشت سر قرار ‌‌می‌گیرد و با فرستادن پالس‌‌‌های مغناطیسی به بخش یا بخش‌‌‌‌هایی از مغز، به کاهش یا توقف درد کمک‌ ‌‌می‌کند.

مصرف عصاره‌‌‌ی زنجبیل نیز ‌‌‌می‌تواند در کاهش التهاب و دردهای ناشی از میگرن مؤثر باشد.

باتوجه به اینکه تاکنون منشاء اصلی مبتلا شدن به میگرن مشخص نشده است، هنوز درمان قطعی و کامل برای میگرن وجود ندارد، درمان‌‌‌های گفته شده تنها ‌‌می‌توانند در کنترل دردها و علائم ناشی از میگرن مناسب باشند؛ بنابراین امید است تا دانشمندان با انجام مطالعات و آزمایشات بیشتر بتوانند درمان کامل این بیماری را پیدا کنند.

نویسنده: فاطمه پوستین‌‌دوز

منابع:

منبع 1

منبع 2

منبع 3

منبع 4

منبع 5