فهرست مطالب
آزمایش PSA یک آزمایش خون است که به‌طور عمده برای غربال‌گری سرطان پروستات استفاده می‌شود.
آزمایش PSA میزان آنتی‌ژن اختصاصی پروستات را در خون شما اندازه‌گیری می‌کند. PSA پروتئینی است که هم توسط بافت سرطانی و هم غیرسرطانی در پروستات (غده کوچکی که در زیر مثانه در مردان قرار دارد) تولید می‌شود. PSA بیشتر در مایع منی یافت می‌شود که در پروستات نیز تولید می‌شود. مقادیر کمی از PSA معمولاً در خون گردش می‌کند.
نحوه‌ی تشخیص و عملکرد این آزمایش برای بررسی سلامت سرطان پروستات
آزمایش PSA می‌تواند سطوح بالای PSA را که ممکن است نشان‌دهنده وجود سرطان پروستات باشد، تشخیص دهد. با این‌حال، بسیاری از شرایط دیگر، مانند پروستات بزرگ یا ملتهب، نیز می‌توانند سطح PSA را افزایش دهند. سرطان پروستات یکی از بیماری‌های شایع و یکی از علل مرگ ناشی از سرطان است. تشخیص زودهنگام ممکن است نقش مهمی در دریافت درمان مناسب و به‌موقع داشته باشد.
تست PSA تنها یک ابزار مورد استفاده برای غربال‌گری علائم اولیه سرطان پروستات است. یکی دیگر از تست‌های غربال‌گری رایج که معمولاً علاوه‌بر آزمایش PSA انجام می‌شود، معاینه دیجیتال رکتوم است. در این آزمایش، پزشک یک انگشت روغن‌کاری شده و دستکش‌دار را وارد رکتوم شما می‌کند تا به پروستات برسد. با احساس یا فشار دادن روی پروستات، پزشک ممکن است بتواند قضاوت کند که آیا توده‌های غیرطبیعی یا مناطق سفت دارد یا خیر.
نه آزمایش PSA و نه آزمایش دیجیتال رکتوم اطلاعات کافی برای تشخیص سرطان پروستات در اختیار پزشک شما قرار نمی‌دهند. نتایج غیرعادی در این آزمایشات ممکن است باعث شود پزشک شما بیوپسی پروستات را توصیه کند. در طول بیوپسی پروستات، نمونه‌هایی از بافت پروستات برای بررسی آزمایشگاهی برداشته می‌شود. تشخیص سرطان براساس نتایج بیوپسی است.
مزایای این آزمایش
آزمایش PSA ممکن است به تشخیص سرطان پروستات در مراحل اولیه کمک کند. اگر سرطان در مراحل اولیه تشخیص داده شود، درمان آسان‌تر است و احتمال درمان آن بیشتر است. اما برای قضاوت در مورد مزایای این آزمایش، مهم است که بدانیم آیا تشخیص زودهنگام و درمان زودهنگام باعث بهبود نتایج درمان و کاهش تعداد مرگ‌ومیر ناشی از سرطان پروستات می‌شود یا خیر. سرطان پروستات معمولاً طی سال‌ها به کندی پیشرفت می‌کند. بنابراین، ممکن است سرطان پروستات داشته باشید که در طول زندگی هرگز علائمی ایجاد نکند یا به یک مشکل پزشکی تبدیل نشود.
محدوده‌ی تست PSA
شرایطی که می‌توانند سطح PSA را افزایش دهند، عبارت‌اند از:
- بزرگ شدن پروستات (همچنین به‌عنوان هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات یا BPH شناخته می‌شود)
- پروستات ملتهب یا عفونی (پروستاتیت)
- همچنین، سطح PSA به‌طور معمول با افزایش سن افزایش می‌یابد.
شرایطی که می‌توانند سطح PSA را کاهش‌دهند، عبارت‌اند از:
- برخی از داروهای مورد استفاده برای درمان BPH ، دوزهای زیاد داروهای شیمی درمانی خاص، ممکن است سطح PSA را کاهش دهند.
- همچنین چاقی می‌تواند سطح PSA را کاهش دهد.
افزایش سطح PSA لزوماً به معنای ابتلا به سرطان نیست. و ممکن است سرطان پروستات داشته باشید و همچنین سطح PSA طبیعی داشته باشید. تشخیص بیش از حد برخی از سرطان‌های پروستات که با آزمایش PSA شناسایی می‌شوند، هرگز علائمی ایجاد نمی‌کنند و منجر به مرگ نمی‌شوند.
خطرات احتمالی
خطرات احتمالی آزمایش PSA اساساً به انتخاب‌هایی که براساس نتایج آزمایش انجام می‌دهید، مانند تصمیم برای انجام آزمایشات بیشتر و درمان سرطان پروستات، مربوط می‌شود. خطرات عبارت‌اند از:
- مسائل بیوپسی (بیوپسی روشی است که خطرات خاص خود از جمله درد، خون‌ریزی و عفونت را به همراه دارد.)
- اثرات روانی نتایج آزمایش مثبت کاذب
نتایج تست
نتایج آزمایشات PSA به صورت نانوگرم PSA در هر میلی‌لیتر خون (ng/mL) گزارش می‌شود. هیچ نقطه برش خاصی بین سطح PSA طبیعی و غیرطبیعی وجود ندارد. پزشک شما ممکن است بیوپسی پروستات را براساس نتایج آزمایش PSA توصیه کند.
نتیجه‌گیری
افزایش سریع PSA ممکن است نشان دهنده وجود سرطان یا شکل تهاجمی سرطان باشد. با این‌حال، مطالعات اخیر در مورد ارزش سرعت PSA در پیش‌بینی یافته‌های سرطان پروستات از بیوپسی تردید ایجاد کرده‌است.
PSA به دو شکل در خون گردش می‌کند. یا متصل به پروتئین‌های خاص خون یا غیر‌متصل (آزاد). اگر سطح PSA بالایی دارید اما درصد کمی از PSA آزاد دارید، ممکن است احتمال ابتلا به سرطان پروستات بیشتر باشد. چگالی PSA سرطان پروستات می‌تواند PSA بیشتری را در هر حجم بافت، نسبت به شرایط خوش‌خیم پروستات تولید کند. اندازه‌گیری تراکم PSA مقادیر PSA را برای حجم پروستات تنظیم می‌کند. اندازه‌گیری تراکم PSA به‌طورکلی نیاز به MRI یا سونوگرافی ترانس رکتال دارد.
نویسنده: آناهیتا یعقوبیانی
منبع
همچنین بخوانید: تشخیص سرطان تخمدان(CA125)
